هفته نامه خبری رایزنی فرهنگی – برلین شماره ۴۷۲ – ۸ اردیبهشت ماه ۹۹

آنچه در ادامه می‌خوانید، مشروح گفت‌وگوی حمید محمدی رایزن فرهنگی سفارت ایران در برلین با مسلم مارکت به عنوان قدیمی ترین سایت اسلامی فعال در آلمان است:

پیش از هرچیز، آرزو می‌کنیم که ایران بتواند برای مقابله با بحران کرونا بهترین اقدامات را انجام دهد. شرایط فعلی ایران چگونه است؟

من هم امیدوارم که همه کشورهای جهان بتوانند بر بحران کرونا غلبه کنند. می‌دانید که بحران کرونا در تمام جهان شایع شده و کشورهای مختلف را درگیر کرده است. این بیماری حتی در کشورهای ثروتمند و توسعه‌یافته نیز، باعث مشکلات بسیار زیادی شده است. ایران جزو اولین کشورهایی بود که درگیر این ویروس شد و برای مقابله با آن اقدامات مختلفی را انجام داد. اما اوضاع در کشور ما نسبت به کشورهای دیگر، متفاوت است. در ایران، مراکز درمانی و کادر پزشکی  با از خودگذشتگی و فداکاری تلاش می‌کنند تا با بیماری کرونا مقابله کنند، اما تحریم‌های غیرانسانی و ظالمانه ایالات متحده آمریکا مانع کار آن‌ها می‌شود. دولت آمریکا تمام قوانین بین‌المللی را نقض کرده است و مانع از ارسال دارو و تجهیزات پزشکی به ایران می‌شود. در واقع ویروس کرونا با ویروس ظالمانه “تحریم‌های ترامپ” در هم تنیده شده و مردم بی‌دفاع ایران را هدف قرار داده است. اما در این شرایط نیز، علیرغم همه فشارها و سختی ها، مردم ایران با ایمان و همدلی، در مقابله با کرونا، زیبایی هایی را خلق کردند. همدلی‌هایی که در ایران افتاد، به‌ندرت در جاهای دیگری دیده می‌شود. با وجود تحریم‌های ظالمانه آمریکا و نداشتن دسترسی به داروها و تجهیزات پزشکی، مردم ایران در کنار کادر پزشکی با بحران کرونا مقابله کردند و اکنون ایران در شرایط بهتری قرار گرفته است.

بیماری کرونا، چطور در زندگی روزمره افراد تاثیر گذاشته است؟

بحران کرونا، روال عادی در تمام کشورها را مختل کرده است. فاصله اجتماعی برای مقابله با بحران کرونا ضروری است و در عین‌حال، این فاصله‌گذاری بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی را متوقف می‌کند. ایران نیز از این قاعده، مستثنی نیست. اما همان‌طور که اشاره کردم، مردم صبور ایران که در شرایط سختی با بحران کرونا مقابله می‌کنند،‌ زیبایی‌های زیادی خلق کردند. به نمونه‌هایی از این زیبایی ها اشاره می کنم. چند روز پیش، محققان جوان انگلیسی‌زبان از قم، فیلمی را از زندگی روزمره شهروندان ایرانی در دوران کرونا منتشر کردند. این فیلم نشان می‌دهد که قفسه‌های فروشگاهها و سوپرمارکت‌های ایران، هیچ‌گاه خالی نشده‌اند. مردم تحت تاثیر تحریم‌های ظالمانه آمریکا هستند، اما در بحران شیوع کرونا به سوپرمارکت‌ها هج.م نبردند. در بسیاری از کشورها شاهد کمبود کالاها هستیم، اما در ایران فروشگاهها  مشکلی برای تامین وسایل ندارند. در واقع، مردم ایران در تمام این سال‌ها که تحت تحریم‌های ظالمانه قرار گرفته‌اند، فهمیده‌اند که چطور باید از خود مراقبت کنند.

چه اقداماتی برای مقابله با کرونا در ایران صورت می‌گیرد که پیش از این انجام نمی‌شده است؟

طرح فاصله‌گذاری اجتماعی از مهم‌ترین اقداماتی است که برای مقابله با کرونا و جلوگیری از گسترش بیش از حد آن، انجام شده است. حتی برگزاری برنامه‌های مذهبی مهمی مانند نماز جماعات در مساجد و نمازهای جمعه به حالت تعلیق درآمد. این در حالی است که چنین اقداماتی تاکنون صورت نگرفته بود.

درباره جمعیتی که به مکان‌های زیارتی می‌روند، چه اقدامی انجام شد؟

برای اولین‌بار در تاریخ جمهوری اسلامی، بسیاری از اماکن مذهبی و زیارتگاه‌ها مانند حرم مطهر امام رضا(ع) در مشهد، حرم مطهر حضرت معصومه(ع) در قم و حرم شاهچراغ در شیراز و سایر امام زاده ها بسته‌ شدند. اما در عوض، فعالیت‌های انسان‌دوستانه در همین مراکز در شهرهای مختلف شکل گرفته است. در شرایطی که مردم در کشورهای مختلف با کمبود ماسک مواجه هستند، در ایران بسیاری از مردم و تشکل های مردمی و دینی به صورت داوطلبانه، ماسک تولید می‌کنند. در واقع مردم ایران و کادر پزشکی با وجود تحریم‌های ظالمانه آمریکا، تلاش می‌کنند تا کمبودها و مشکلات برطرف شوند.

مساجد به چه شکلی در این دوران فعالیت می‌کنند؟

در ایران، مساجد و بسیاری از مراکز فرهنگی و ورزشی با حفظ اصول بهداشتی و فاصله اجتماعی به محل‌هایی برای تولید ماسک تبدیل شده‌اند. آن‌ها تاکنون میلیون‌ها ماسک تولید کرده‌اند و آن‌ها را به صورت رایگان در اختیار شهروندان قرار داده‌اند. با مشارکت پرشور مردم در ساخت ماسک و لباس‌های بیمارستانی، به زودی کمبودها در این بخش نیز برطرف خواهد شد. حتی گروهی از مردم، برای جلوگیری از شیوع بیشتر این بیماری، به صورت داوطلبانه به ضدعفونی اماکن عمومی می‌پردازند. در این میان، خانواده‌های بی‌بضاعت نیز فراموش نشده‌اند. موسسات خیریه، نقش زیادی در کمک به نیازمندان دارند. آن‌ها بسته‌های غذایی و بهداشتی را تهیه و در روستاها و شهرها میان افراد نیازمند پخش می‌کنند. برخی از شهروندان برای پرسنل پزشکی غذای گرم تهیه می‌کنند و به بیمارستان‌ها می‌فرستند. اکثر پرستاران و پزشکان، زمان زیادی را در بیمارستان‌ها سپری می‌کنند و همسر و فرزندان خود را نمی‌بینند تا جان انسان‌ها را نجات دهند. در شرایطی که بیماری کرونا شایع شده است، بسیاری از روحانیون و مردم برای تدفین درگذشتگان کمک می‌کنند. این نمونه‌های زیبایی از رفتار اجتماعی ایرانیان در شرایط کنونی است.

آیا لغو آیین‌های مذهبی باعث نگرانی مومنان نشده است؟

از نگاه اسلام، حفظ سلامتی انسان‌ها اهمیت زیادی دارد. به عبارت دیگر، دین مبین اسلام حفظ سلامتی را یک وظیفه دینی برای افراد و جامعه می‌داند. مردم می‌دانند که باید محدودیت‌های اعمال شده را رعایت کنند. در عین‌حال، این محدودیت‌ها، فشار روحی و حتی اقتصادی زیادی را به ویژه بر طبقه کم‌درآمد وارد می‌کند. با این حال،  مردم برای مقابله با گسترش ویروس مرگ‌بار کرونا، تغییرات را پذیرفته‌اند.

آیا این ویروس توسط دانشجویان چینی به قم وارد شده است؟

من اطلاعی در این باره ندارم. ویروس کرونا اکنون در سراسر جهان وجود دارد. من فکر می‌کنم، در حال‌حاضر مهم نیست که چگونه این ویروس وارد ایران شده است. ایرانیان همواره پذیرای دانشجویان خارجی و محققان مهمان هستند. به خصوص در شهر قم، طلبه های زیادی از سراسر جهان برای استفاده از دروس حوزه علمیه قم در این شهر حضور دارند. طبیعی است که در میان آن‌ها، دانشجویان چینی نیز وجود دارند.

دکتر روحانی، رئیس جمهور ایران از صندوق بین‌المللی پول، درخواست کمک کرده است.  وی همچنین از ایالات متحده آمریکا خواسته تا تحریم‌ها را بردارد. این در حالی است که برخی در ایران با کار او مخالفند. شما در این باره چه فکر می‌کنید؟

همانطور که می دانید من سیاستمدار نیستم و مسئولیت بخش فرهنگی را بر عهده دارم. اما به نظر می رسد رئیس جمهور محترم با این اقدامات سعی کرد تا نشان دهد که صندوق بین‌المللی پول نیز به دلیل تحریم‌های غیرانسانی و غیرقانونی آمریکا، نمی‌تواند وظایف خود را انجام دهد و در عمل هیچ کاری نمی‌کند. من باز هم تأکید می‌کنم که با وجود شیوع کرونا و لزوم نجات جان بیماران ایرانی، دولت ایالات متحده آمریکا نه تنها برای رفع تحریم‌های غیرانسانی اقدام نکرد، بلکه تحریم‌های سخت‌تری وضع کرد. این در حالی است که مردم ایران دست در دست هم داده‌اند تا بتوانند بر بحران کرونا و مشکلات ناشی از آن، غلبه کنند.

روابط فرهنگی میان آلمان و ایران از دیرباز خوب بوده، اما در سال‌های اخیر به دلیل تحریم‌های آمریکا کمی با مشکل مواجه شده است. شما شرایط را چطور ارزیابی می‌کنید؟

روابط سیاسی و دیپلماتیک میان ایران و آلمان،‌ به بیش از ۱۵۰ سال پیش باز می گردد، اما روابط فرهنگی این دو کشور قدمت بیشتری دارد. اوج این رابطه ژرف و ریشه‌دار میان گوته، شاعر بزرگ آلمانی و حافظ، شاعر بزرگ فارسی بود که قدمت آن به بیش از ۲۰۰ سال پیش می‌رسد. دیوان غربی – شرقی گوته یک پل ارتباطی میان شرق و غرب است که می‌تواند روابط فرهنگی ایران و آلمان را گسترده‌تر و عمیق‌تر کند. همچنین وجود هزاران اثر هنری و نوشتاری ایرانی در موزه‌ها و کتابخانه‌های آلمان (از جمله نسخ خطی نفیس ایرانی) نشانگر ارتباط خوب میان فرهنگ آلمان و فرهنگ و هنر ایرانی است.

 فعالیت‌های فرهنگی آلمان در ترکیه

آنطور که شواهد تاریخی نشان می‌دهد؛ آلمان پس از جنگ جهانی دوم با کمبود شدید نیروی کار مواجه شد. در آن زمان، جنگ، شرایط سختی را برای این کشور ایجاد کرده بود و اقتصاد کشور نیاز به بازسازی داشت. در نتیجه، سیاستمداران وقت آلمان مجبور شدند تا برای استخدام نیروی کار به بیرون از مرزهای خود چشم بدوزند. از این رو، آلمانی‌ها برای استخدام کارگران مهمان، با سیاستمداران کشورهای ایتالیا، اسپانیا، یونان، ترکیه و یوگوسلاوی سابق، قرارداد امضا کردند. در آن زمان تصور نمی‌شد که کارگرانی که برای کار موقت وارد آلمان ‌شده‌اند، بخواهند برای همیشه در این کشور بمانند. اما تصمیماتی که در دهه ۷۰ میلادی گرفته شد، زندگی بسیاری از کارگران اهل ترکیه را دگرگون کرد. در دهه ۷۰ میلادی،‌ سیاستمداران آلمانی تصمیم گرفتند تا قوانین مربوط به اقامت کارگران ترک در آلمان و همچنین مقررارت مربوط به مهاجرت اعضای خانواده آن‌ها به این کشور را تسهیل کنند. به این ترتیب، بسیاری از کارگران ترک تصمیم گرفتند تا برای همیشه در آلمان ساکن شوند. البته چند سال بعد، قانون مهاجرت باز سخت‌ شد. سیاستمداران وقت حتی تابعیت دوگانه را از میان برداشتند و آموزش زبان آلمانی را به عنوان پیش‌شرط برای پذیرش مهاجران قرار دادند. با همه این‌ها، قوانین مربوط به دهه ۷۰ میلادی، تاثیرات زیادی بر زندگی کارگران ترک و شرایط آلمان گذاشت و در طول زمان، ترک‌ها را به بزرگ‌ترین گروه مهاجران آلمان بدل کرد. در این شرایط، سیاستمداران آلمانی که از حضور مهاجران احساس خطر کرده بودند، تصمیم گرفتند که پروژه‌های مختلف آموزشی و فرهنگی برای ترکیه طراحی کنند. هدف آن‌ها این بود که شهروندان ترکیه، پیش از مهاجرت به آلمان، با زبان و فرهنگ ژرمن‌ها آشنا شوند. یکی از مهم‌ترین اقدامات دولت آلمان در این راستا، تاسیس و توسعه موسسه گوته در شهرهای مختلف ترکیه بود. در حال‌حاضر، این موسسه در شهرهای استانبول، آنکارا و ازمیر دایر است. از نگاه سیاستمداران آلمانی، ارتقاء زبان، باعث تقویت گفت‌وگو، تبادل و همکاری فرهنگی میان جوانان ترکیه و آلمان می‌شود. علاوه بر این‌ها، موسسه گوته در شهرهای مختلف ترکیه، محلی برای برگزاری نمایشگاه‌های هنری است. در این نمایشگاه‌ها، آثار هنرمندان معاصر آلمان به نمایش گذاشته می‌شود تا جوانان ترکیه بیش از گذشته با هنر و فرهنگ آلمان آشنا شوند. در این موسسه همچنین، دوره‌هایی برای آموزش معلمان ترک برای تدریس آلمانی نیز وجود دارد.  از دیگر فعالیت‌های فرهنگی که دولت آلمان در ترکیه انجام داده است، می‌توان به تاسیس موسسه باستان‌شناسی در استانبول اشاره کرد.  موسسه باستان‌شناسی آلمان یکی از مهم‌ترین موسسات تحقیقاتی جهان در حوزه باستان‌شناسی است. مسئولان وزارت خارجه آلمان در سال ۱۹۲۹، شعبه‌ای از این موسسه را در شهر استانبول تاسیس کردند. این موسسه، پژوهش‌های زیادی بر روی میراث غنی عثمانی انجام داده است. کتابخانه این موسسه در استانبول، ۵۶ هزار کتاب و ۲۵۰ جلد مجله در حوزه باستان‌شناسی دارد و از این‌رو، بزرگ‌ترین کتابخانه تخصصی باستان‌شناسی در استانبول محسوب می‌شود. تاسیس موسسه شرق‌شناسی استانبول نیز از دیگر اقدامات فرهنگی سیاستمداران آلمانی در ترکیه است. این موسسه در حوزه مطالعات ترکیه و مشرق‌زمین فعالیت می‌کند و در سال‌های اخیر، موجب تبادلات علمی میان آلمان و ترکیه شده است. تاسیس مدارس آلمانی‌زبان در ترکیه نیز، بخش دیگری از سیاست‌های دولت آلمان برای پیش‌برد اهداف فرهنگی خود است. این مدارس براساس توافق فرهنگی که در سال ۱۹۵۷ میان آلمان و ترکیه بسته شد، تاسیس شده‌‌اند. سال‌ها است که این مدارس در آنکارا، استانبول و ازمیر وجود دارند و زیر نظر سفارت آلمان فعالیت دارند. در حال‌حاضر، دولت فدرال، بودجه این مدارس و معلمان آن را تامین می‌کند. همچنین در سال ۲۰۰۸، براساس توافق مسئولان آموزشی دو کشور، دانشگاه ترکی- آلمانی نیز در استانبول تاسیس شده است. از سوی دیگر، آلمان شرایطی را برای تحصیل دانشجویان ترک در این کشور فراهم کرده است. از این رو، سالانه تعداد زیادی از دانشجویان اهل ترکیه برای تحصیلات تکمیلی به آلمان سفر می‌کنند. همچنین فرصت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی زیادی برای دانشجویان ترک در آلمان وجود دارد. در کنار این‌ها، بخش فرهنگی وزارت خارجه آلمان، پروژه‌های زیادی برای آشنایی جوانان ترکیه و آلمان با یکدیگر طراحی کرده است. یکی از این پروژه‌ها، “ پلی میان جوانان آلمان و ترکیه” است که امکان ارتباطات بیشتر و تبادل اطلاعات فرهنگی و علمی میان جوانان دو کشور را ایجاد می‌کند. از دیگر پروژه‌های بخش فرهنگی وزارت خارجه آلمان، پروژه‌ای با عنوان “ارنست رویتر“ است. این پروژه تلاش می‌کند تا از طریق فعالیت‌های فرهنگی، هنری، رسانه‌ای، سیاسی، تجاری و آموزشی، شناخت بیشتری از دو کشور ایجاد کند.

اقدامات فرهنگی ترکیه در آلمان

هرچند آلمانی‌ها در دهه‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا با تاسیس مراکز فرهنگی و آموزشی در شهرهای مختلف ترکیه، شهروندان این کشور را با فرهنگ و زبان آلمانی آشنا کنند، اما سیاستمداران ترک نیز در سال‌های اخیر بیکار نمانده‌اند. آن‌ها در این سال‌ها تلاش کرده‌اند تا فرهنگ و زبان ترکی و اعتقادات اسلامی را در آلمان گسترش دهند. به طور مثال، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سال ۲۰۱۸، بزرگ‌ترین مسجد آلمان را در شهر کلن افتتاح کرد. مسجدی که گفته می‌شود با حمایت دولت ترکیه در کشور آلمان ساخته شده است. پیش از آن نیز، دولت ترکیه، کمک‌های مالی زیادی به بسیاری از مساجد و انجمن‌های اسلامی آلمان کرده بود. از جمله انجمن‌های اسلامی که از حمایت آنکارا برخوردار است، می‌توان به اتحادیه ترکی-اسلامی “دیتیب” اشاره کرد. این اتحادیه بزرگترین انجمن اسلامی در آلمان است و ۹۰۰ مسجد آلمان زیر نظر آن فعالیت می‌کنند. امامان این مساجد در ترکیه آموزش می‌بینند و سپس به آلمان فرستاده می‌شوند. این اتحادیه همچنین در بسیاری از ایالت‌های آلمان در زمینه آموزش معارف اسلامی در مدارس با دولت‌های ایالتی همکاری می‌کند. اتحادیه ترکی-اسلامی دیتیب در سال‌های اخیر متهم بوده است که هواداران فتح‌الله گولن، واعظ و روحانی مخالف اردوغان را در آلمان شناسایی کرده ‌و به دولت ترکیه تحویل می‌دهد. این در حالی است که اعضای این اتحادیه، همواره این اتهامات را رد کرده‌اند. همان‌‌طور که پیش‌تر گفته شد، گسترش زبان و فرهنگ ترکی از دیگر اقدامات دولت ترکیه در آلمان است. در این راستا، ۴۳ سال پیش، دولت ترکیه با همکاری دولت آلمان، درس زبان ترکی را در مدارس آلمان به راه انداخت. هدف از این اقدام، کمک به بازگشت فرزندان کارگران ترک به کشورشان بود. این دوره‌ها هنوز هم در مدارس آلمان برگزار می‌شوند و معلمان آن زیر نظر کنسولگری‌های ترکیه در آلمان انتخاب می‌شوند. علاوه بر این‌ها، دولت ترکیه چندین سال است که می‌خواهد مدارسی را در سطح شهرهای آلمان تاسیس کند. آنطور که شبکه رادیو آلمان گزارش داده است؛ اردوغان به تازگی به ترک‌های مقیم آلمان قول داده است که سه مدرسه ترکی‌زبان در این کشور احداث می‌کند. خبر بازگشایی این مدارس با استقبال بسیاری از مهاجران ترک در آلمان مواجه شده است. آن‌ها می‌خواهند که فرزندان‌شان به زبان و فرهنگ ترکی مسلط شوند. این‌ها در حالی است که برخی نمایندگان بوندستاگ معتقدند؛ تاسیس چنین مدارسی می‌تواند برای ادغام در جامعه آلمان خطرآفرین باشد.

در روزهای اخیر، بسیاری از من پرسیده‌اند که کرونا چه زمانی به پایان می‌رسد یا در چه تاریخی، همه چیز به حالت عادی برمی‌گردد. جواب من به آن‌ها این است که هیچ‌گاه شرایط به قبل از شیوع کرونا برنمی‌گردد. در اکثر مواقع،‌ بروز حوادث طبیعی یا شیوع یک بیماری، آینده جوامع را تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. در واقع بحران‌های عظیم، همواره باعث تحولات بزرگ می‌شوند. از نگاه من، کرونا نیز چنین تاثیری خواهد داشت. جهان در حال‌حاضر با بحران جدی روبرو شده است، اما در پس آن، زندگی جدیدی وجود خواهد داشت.

در این میان، بسیاری از افراد از طرح فاصله‌گذاری اجتماعی گله‌ دارند. آن‌ها می‌ترسند که این طرح در طول زمان، بتواند بر روی کیفیت و کمیت روابط اجتماعی و خانوادگی تاثیر بگذارد. البته بحران کرونا، تاثیری عمیق بر روابط انسانی خواهد داشت، اما اثر منفی بر کیفیت روابط ندارد. از نگاه من، روابط انسانی پس از کرونا، کیفیت بیشتری پیدا می‌کنند. انسان‌هایی که مدت‌ها از هم دور افتاده‌اند، پس از کرونا به یکدیگر نزدیک‌تر خواهند شد. ارتباطات انسانی بهتر می‌شود و حتی مشکلات قبلی ممکن است که از میان برود.

از سوی دیگر، پس از گذار از بحران کرونا، ممکن است شکل ارتباطات انسانی نیز تغییر کند. انسان موجودی اجتماعی است و نقش‌ها و عملکردهایش تنها در تعامل با محیط اطراف و جامعه معنا پیدا می‌کند. از این رو، ارتباطات، جایگاه مهمی در زندگی انسان‌ها دارد. حال کرونا شرایط ارتباطات انسانی را تغییر داده است. در ماه‌های اخیر، به دلیل شیوع بیماری کرونا، روابط اجتماعی و کاری از طریق شبکه‌های اجتماعی و دیجیتالی انجام می‌شود. حتی کلاس‌های مدارس و دانشگاه‌ها نیز از طریق پلت‌فرم‌های اینترنتی برگزار می‌شود. این‌ها در حالی است که تا پیش از این، بسیاری از مردم برای استفاده از شبکه‌های دیجیتال و پلت‌فرم‌های اینترنتی مقاومت می‌کردند. به نظر می‌رسد که ارتباطات انسانی و حتی کاری در تمام کشورها پس از کرونا تغییر خواهد کرد. دستگاه‌های ارتباطی مانند تلفن و شبکه‌های اجتماعی بیش از گذشته جایگزین ارتباطات حضوری می‌شوند. این امر می‌تواند فرهنگ ارتباط در کشورهای مختلف را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد.

جهان پس از کرونا حتی می‌تواند، شرایط فرهنگی بهتری را نیز تجربه کند. در حالیکه تا پیش از این، سرانه مطالعه در بسیاری از کشورها پایین بود، قرنطینه در کشورهای مختلف، باعث شده، تا مردم کتاب‌های بیشتری بخوانند. تماشای فیلم و کنسرت‌های آنلاین نیز در این مدت بیشتر بوده است. در عین‌حال توجه به مطالب بی‌محتوا و دروغین در رسانه‌های زرد و بسیاری از سایت‌های اینترنتی، کم‌تر شده است. اگرچه این مطالب هنوز هم وجود دارد، اما تعداد کمتری از افراد به آن‌ها اهمیت می‌دهند. بسیاری از کارشناسان حوزه فرهنگ و رسانه امیدوارند که این شرایط در جهان پسا کرونا نیز ادامه یابد.

این بحران حتی توانسته، تاثیرات خوبی بر محیط زیست بگذارد. تعطیلی فعالیت‌های صنعتی باعث کاهش آلودگی هوا در اکثر کشورها شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهد که میزان دی‌اکسید کربن در سطح جهان به وضوح کاهش یافته است. همچنین شیوع این بیماری باعث شده تا عموم مردم نسبت به خرید و فروش حیوانات وحشی در جهان آگاه‌تر شوند. این‌ها مسائلی است باید پس از کرونا نیز مورد توجه قرار گیرد.

حتی در بخش اقتصاد نیز در جهان پساکرونا تغییراتی زیادی به وجود خواهد آمد. هرچند بحران کرونا موجب رکود اقتصادی در کشورهای مختلف شده است، اما به نظر می‌رسد که پس از گذر از این بحران، دوباره اقتصاد محلی و بومی رشد می‌کند. در واقع سیستم اقتصاد جهان پس از کرونا به سوی بومی‌سازی پیش می‌رود و کشورهای مختلف تلاش می‌کنند تا محصولات مورد نیاز خود را تولید کنند. به نظر می‌رسد، هیچ کشوری دیگر نمی‌خواهد، در شرایط بحرانی، محتاج دیگر کشورها شود.

علاوه بر این‌ها، در حوزه سیاسی نیز شاهد تحولات زیادی خواهیم بود. کرونا نشان داد، افرادی مانند ترامپ و یا احزابی مانند آلترناتیو برای آلمان که جهان را به خودی‌ها و ناخودی‌ها بدل می‌کنند، برای مشکلات اصلی جوامع راه‌حلی ندارند. تنها کار آن‌ها، تفرقه‌افکنی در جهان است. در واقع، همه ما متوجه شدیم که هرگاه بحرانی در جهان ایجاد ‌شود، پوپولیست‌ها مشکلات بیشتری ایجاد می‌کنند. بنابراین سیاستمداران برای آنکه بتوانند در جهان پساکرونا به کار خود ادامه دهند، باید دوباره اعتماد مردم را کسب کنند و به نظر نمی‌رسد این کار آسانی باشد.

مطلبی که تا اینجا خواندید، می‌تواند سناریویی متفاوت از جهان پساکرونا باشد. البته این برداشت، با سناریوهایی که امروزه در رسانه‌ها مطرح می‌شود، متفاوت است. همه ما معمولا وقتی به آینده نگاه می‌کنیم، تنها خطرات، مشکلات و موانع را می‌بینیم. بنابراین طبیعی است که از جهان پس از کرونا نیز تصویری هولناک بسازیم. مشکل اینجاست که هیچ‌کدام از ما، برای ترسیم آینده، تغییرات فردی و اجتماعی را در نظر نمی‌گیریم. همه می‌دانیم که کادر پزشکی و پژوهشگران در ماه‌های اخیر، تلاش‌های زیادی برای مقابله با بیماری کرونا انجام داده‌اند، اما تاکنون، تنها راه‌حل اصلی برای مقابله با کرونا، تغییر رفتار اجتماعی بوده است. کرونا به ما نشان داد که در شرایط بحرانی، با تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی می‌توان به فعالیت‌های روزانه ادامه داد. من معتقدم که این تغییرات در جهان پساکرونا نیز ادامه خواهد یافت.  اگر این تغییرات را در نظر بگیریم، راحت‌تر می‌توانیم اتفاقات آینده را پیش‌بینی کنیم. این امر به ما کمک می‌کند تا با دیدی مثبت به شرایط خودمان و جامعه نگاه کنیم، ‌ترس‌هایمان را کنار بگذاریم و با آرامش درباره آینده تصمیم بگیریم.

این را هم نباید فراموش کنیم که انسان‌ها در شرایط بحرانی و پر استرس، قدرت زیادی برای ساختن زندگی پیدا می‌کنند. این مسئله را می‌توان در طول بحران کرونا نیز مشاهده کرد. ما از یک سو، شاهد تصاویر گورهای دسته‌جمعی در ایتالیا هستیم و از سوی دیگر مردمی را می‌بینیم که در بالکن‌های خانه‌هایشان موسیقی می‌نوازند. آن‌ها تلاش می‌کنند تا در سیاه‌ترین روزهای زندگی خود، روحیه‌شان را برای گذار از این بحران و رسیدن به زندگی جدید حفظ کنند.

به نظر می‌رسد که ویروس کرونا برای همه ما پیامی روشن دارد؛ اینکه زندگی انسان‌ها، روابط آن‌ها و برخوردشان با طبیعت نیاز به تغییرات اساسی دارد. اگر این تغییرات ایجاد نشود، آینده بشر با مشکلات زیادی روبرو خواهد شد.

آنطور که مقامات دولت‌های ایالتی و فدرال اعلام کرده‌اند، حضور در مساجد و گردهمایی‌های مذهبی در دوران کرونا ممنوع شده است. بنابراین مسلمانان آلمان باید، ماه رمضان امسال را بدون حضور در مساجد و برگزاری مراسم افطار و دعا سپری کنند. در این شرایط، سازمان‌های اسلامی در آلمان،  پلت‌فرم‌های اینترنتی را برای دعا و نیایش اعضای خود راه‌اندازی کرده‌اند. مورات گوموش، دبیرکل شورای اسلامی آلمان و معاون دبیرکل جامعه اسلامی ملی‌ گوروش در این باره گفت:« ماه رمضان امسال نسبت به سال‌های دیگر متفاوت است. با توجه به تعطیلی مساجد، محافل گفت‌وگو و تلاوت قرآن به اینترنت منتقل شده‌اند. در این راستا، هر روز، فیلمی از تلاوت قرآن در مساجد ضبط می‌شود و همه فیلم‌ها در کانال یوتیوب قرار می‌گیرند. همچنین مراسم نماز و موعظه‌های امامان نیز به زبان آلمانی به صورت آنلاین پخش می‌شود.»

گوموش افزود:« در هفته‌های اخیر بسیاری از مسلمانان دلتنگ مساجد شده‌اند. مساجد محل خوبی برای ارتباطات مسلمانان است. آن‌ها پس از خواندن نماز به گفت‌وگو با یکدیگر می‌پردازند. علاوه بر این‌ها، مساجد در طول بحران کرونا نشان‌داده‌اند که تا چه اندازه قابل اعتماد و اتکا هستند. جوانانی که عضو مساجد هستند، برای کمک به سالمندان و بیماران، داوطلب شده‌اند. اعضای مساجد در تولید هزاران ماسک در سراسر آلمان مشارکت داشته‌اند. آن‌ها همچنین بسته‌های مواد غذایی را میان نیازمندان توزیع کرده‌اند. منشا این تحرکات مساجد هستند. اینترنت شاید برای مدت کوتاهی بتواند نیاز مسلمانان را برطرف کند. اما هیچ‌گاه نمی‌تواند جایگزین ارتباطات در سطح مساجد شود.» عبدالرحمان آتاسوی، دبیر کل امور دینی دیتیب نیز در این باره گفت:« دعا و نماز جمعی، قدرت مومنان را برای مقابله بحران‌ها افزایش می‌دهد. از این رو، مسلمانان در شرایط بحرانی در مساجد گرد یکدیگر جمع می‌شوند و به دعا می‌پردازند. اما در شرایط کنونی، حفظ سلامتی افراد در اولویت قرار دارد و به همین دلیل، ما مجبوریم از پلت‌فرم‌های اینترنتی برای دعای دست‌جمعی استفاده کنیم. علاوه بر این، مراسم نماز جماعت، موعظه امامان و جلسات پرسش‌وپاسخ نیز به صورت آنلاین برگزار می‌شوند. در شرایط کنونی نباید ارتباط مسلمانان با مساجد قطع شود.» همچنین، عبدالصمد الیزیدی، دبیر کمیته مرکزی شورای مرکزی مسلمانان آلمان در این باره گفت:« متاسفانه مساجد در ماه مبارک رمضان باز نمی‌شوند. این برای همه مسلمانان غم‌انگیز است، اما از منظر اسلام، سلامت افراد در اولویت قرار دارد.به همین‌دلیل، ما سعی می‌کنیم که خلا حضور در مساجد را با جلسات آنلاین پر کنیم.» او همچنین با اشاره به فعالیت‌های مساجد در دوران کرونا افزود:«کارکرد مساجد تنها خواندن نماز نیست. مساجد پایگاهی برای فعالیت‌های خیرخواهانه و بشردوستانه است. در طول بحران کرونا، جوانان مسلمان در مساجد به ساختن ماسک مشغول بودند. آن‌ها همچنین تلاش کردند تا در محلات به سالخوردگان کمک کنند.» مهمت آلب چلبی، نایب رئیس شورای مسلمانان آلمان نیز در این باره گفت:« متاسفانه به خاطر شیوع کرونا، مراسم ماه مبارک رمضان و زندگی مذهبی مسلمانان با مشکلاتی روبرو شده است. ما امسال از گردهمایی در مساجد، اقامه نماز و افطار دست‌جمعی محروم شده‌ایم. اما سمینارهای مربوط به ماه مبارک رمضان، قرائت قرآن و برنامه‌های متنوع دیگر به صورت آنلاین در دسترس علاقمندان خواهد بود. مساجد همواره محلی برای ارتباط بیشتر مسلمانان، تبادلات علمی و فرهنگی و همچنین محلی برای خواندن دعا و نماز بوده است. در شرایط کنونی می‌توانیم این فعالیت‌ها را از طریق پلتفرم‌های اینترنتی انجام دهیم.»

 بیش از ۵ هزار سال است که انسان‌ها، از طریق نشانه‌ها، حرف الفبا و شبکه‌های اینترنتی با یکدیگر ارتباط برقرار می‌کنند. اگر ارتباط انسان‌ها تا پیش از اختراع خط، تنها از فردی به فرد دیگر محدود می‌شد، حالا با پیشرفت تکنولوژی، جمعیت زیادی از انسان‌ها در اقصی‌نقاط جهان می‌توانند با یکدیگر در ارتباط باشند. همه می‌دانیم که زبان، متن و تصاویر، سه وسیله اصلی برای برقراری ارتباط هستند. از این‌رو، نمایشگاه مجازی “ نشانه‌، کتاب‌ و شبکه” تلاش می‌کند تا در یازده بخش، سیر تحولات ارتباطات انسانی را به بازدیدکنندگان نشان دهد. “صنعتی‌سازی”، “جهان خوانندگان”، “زبان، تصویر و متن”، “ چاپ کتاب”، “ زیبایی‌شناسی در کتاب”، “ فرهنگ نسخه‌های خطی”، “ طراحی متون”، “ سانسور”، “رسانه‌های جمعی”، “ اطلاعات رسانه‌ای” و “ ثبت علائم” یازده بخش نمایشگاه هستند.

بازدیدکنندگان در این نمایشگاه مجازی می‌توانند بر اساس نام افراد، موضوعات مختلف و همچنین اشیا تاریخی به جست‌وجوی سوژه مورد نظر خود بپردازند. همچنین یک واژه‌نامه پشتیبان در سایت قرار گرفته است که می‌تواند اطلاعات بیشتری در اختیار بازدیدکنندگان بگذارد. علاقمندان می‌توانند معنای هزاران واژه جدید و تخصصی را در این واژه‌نامه پیدا کنند . همچنین بخشی از سایت نیز برای دریافت نظرات و پیشنهادات بازدیدکنندگان در نظر گرفته شده است.